Ontslag op staande voet na racistische grappen

Een werkgever waarschuwt werknemers dat het geen foute grappen accepteert. Wanneer een lolbroek toch te ver gaat in een besloten appgroep met collega’s, wil het bedrijf zo snel mogelijk van hem af. Is ontslag op staande voet de juiste sanctie voor de racistische grappen?

Het gaat er hard aan toe in de besloten appgroep van zo’n zeventien medewerkers van een bedrijf dat industriële gassen en gerelateerde apparatuur verkoopt. De grappen die worden gedeeld zijn vaak discriminerend of pornografisch van aard. Niet iedereen trekt dit. Zo stapt er in februari 2020 een collega uit de appgroep omdat hij vindt dat de racistische grappen te ver gaan. Daarna zou er een stevige discussie hebben plaatsgevonden op de afdeling.

Ook de werknemer waar het in deze zaak om draait, laat zich niet onbetuigd. In juni 2020 deelt hij een paar racistische afbeeldingen die ook zijn collega’s in de appgroep te ver gaan. Twee collega’s protesteren in de appgroep. Toch plaatst de werknemer nog een afbeelding. Hij wordt de groep uitgezet. Twee collega’s dienen los van elkaar een klacht in over de ‘grappen’ van de werknemer.

Schorsing en ontslag

De werknemer wordt uitgenodigd voor een gesprek. Hij geeft aan dat hij het allemaal niet zo kwaad bedoeld heeft. Hij deelt wel vaker afbeeldingen die hij zelf krijgt toegestuurd, zonder ze goed te bekijken. De werkgever neemt geen genoegen met deze uitleg en schorst de werknemer. Na het bestuderen van de appjes en overleg met juristen, ontslaat de werkgever de werknemer op staande voet.

Gedragsregels

Het bedrijf hanteert strenge gedragsregels in de vorm van de Code voor Zakelijk Gedrag & Ethiek. Werknemers worden onder andere in trainingen geïnformeerd over deze regels. Hierin wordt ook de foute grap expliciet genoemd:

Alle werknemers moeten collega’s en anderen met waardigheid en respect behandelen. De onderneming tolereert geen enkele vorm van intimidatie, waaronder seksuele intimidatie door werknemers en anderen, inclusief managers of andere leden van het managementteam. Intimidatie is ongewenst en aanstootgevend gedrag dat een negatieve invloed kan hebben op het vermogen van een persoon om zijn of haar werk uit te voeren.

Intimidatie vereist geen intentie om te beledigen. Ongepast gedrag bedoeld als grap of gekkigheid, of zelfs als compliment kan leiden of bijdragen aan intimidatie. Intimidatie in elke vorm en op elk niveau, is een schending van dit beleid en zal niet getolereerd worden.

Een overtreding kan leiden tot disciplinaire maatregelen, inclusief beëindiging van het dienstverband Alle klachten zullen snel en discreet worden onderzocht. We tolereren geen misbruik of intimidatie van welke aard dan ook, inclusief seksuele en racistische intimidatie, of handelingen die intimiderend, discriminerend of aanstootgevend zijn.

Verwijtbaar handelen

De plaatjes die de werknemer in de appgroep heeft geplaatst, zijn volgende werkgever grievend en intimiderend. De werknemer heeft onlangs nog een training bijgewoond waarin de regels aan de orde kwamen. Door zich niet aan die regels te houden, heeft de werknemer zich schuldig gemaakt aan ernstig verwijtbaar handelen en de arbeidsrelatie verstoord.

Naar de rechter

De werknemer vecht het ontslag op staande voet aan. Hij zegt dat hij in het eerste gesprek met zijn werkgever direct zijn spijt heeft betuigd voor het kwetsen van zijn collega’s en heeft gezegd dat hij zijn excuses zal aanbieden aan de betreffende collega’s. Maar hij vindt dat er wel degelijk verzachtende omstandigheden zijn. Hij heeft de afbeeldingen niet verspreid onder collega’s, maar in een besloten privé-appgroep, waar het maken van grove grappen gemeengoed was. Het delen van de afbeeldingen houdt geen verband met het werk, zo betoogt hij. Werk dat hij bovendien al twintig jaar naar volle tevredenheid van zijn werkgever uitvoert, zonder ooit een waarschuwing te ontvangen.

De werknemer is 61 jaar oud en werkt al twintig jaar voor dezelfde werkgever. De kans dat hij een vergelijkbare baan vindt, is nihil. Door het ontslag op staande voet heeft hij geen inkomsten, terwijl hij de kostwinner is voor niet alleen zijn eigen gezin, maar ook de familie van zijn vriendin in Thailand. Als de werkgever al vindt dat een sanctie op zijn plaats was, had hij moeten volstaan met een lichtere straf.

Veilige werkplek

De kantonrechter is het met de werknemer eens dat het hier een privé-appgroep betreft. Deze groep mag dan wel zijn vernoemd naar de werkgever, maar dat is omdat de leden elkaar kennen van het werk. Voor werk gerelateerde berichten bestond een aparte appgroep.

Dat wil volgens de kantonrechter niet zeggen dat werknemers in zo’n besloten groep alles maar mogen zeggen en delen. Arbeidsrechtelijk gezien ligt de grens daar waar werknemers zich geïntimideerd of beledigd voelen en zich daardoor onveilig voelen op de werkvloer.

Op basis van artikel 7:658 BW is een werkgever verplicht om werknemers een veilige werkomgeving te bieden. De kantonrechter vindt het dan ook terecht dat de werkgever de werknemer in deze zaak om tekst en uitleg heeft gevraagd over zijn appberichten. Maar is het gedrag van de werknemer genoeg om ontslag op staande voet te rechtvaardigen?

Oordeel van de kantonrechter

De kantonrechter is van oordeel dat de werkgever hier ten onrechte voor de allerzwaarste sanctie heeft gekozen. Het bedrijf levert geen bewijs voor de stelling dat er al eerder mensen de appgroep hebben verlaten vanwege de grappen van deze werknemer. Ook is er geen bewijs voor de stevige discussie die daarop zou hebben plaatsgevonden binnen de afdeling. De werknemer ontkent dat hij is blijven doorgaan met het delen van racistische afbeeldingen nadat zijn collega’s hem tot de orde hadden geroepen en ook dat verwijt kan de werkgever niet hard maken.

Volgens de werkgever willen de collega’s van de werknemer niet meer met hem samenwerken. De werknemer betwist dit. Hij stelt dat hij met verscheidene oud-collega’s nog goed contact heeft, inclusief degenen die over hem hadden geklaagd. De werkgever heeft geen verklaringen van medewerkers om de stelling te onderbouwen dat de werknemer onder zijn collega’s persona non grata is.

Alles bij elkaar is de kantonrechter van mening dat de werkgever had moeten volstaan met een minder zware sanctie dan ontslag op staande voet. Het verstrekken van een officiële waarschuwing en het organiseren van een sessie met de betrokken appgroep-deelnemers om de onderlinge verhoudingen te normaliseren, was beter op zijn plek geweest.

Ook voor een ontbinding van de arbeidsovereenkomst op de g-grond is geen aanleiding, zo oordeelt de kantonrechter. Indien er toch nog wrijving is tussen de werknemer en zijn collega’s, dan is het aan de werkgever om te proberen de onderlinge verhoudingen te verbeteren door met de appgroep-deelnemers in gesprek te gaan of door mediation in te schakelen.

De kantonrechter vernietigt het ontslag en draagt de werkgever op de werknemer binnen drie dagen weer toe te laten tot zijn werkplek. Ook moet de werkgever het salaris met terugwerkende kracht te voldoen te vermeerderen met de wettelijke verhoging van 20 procent.

Rechtbank Rotterdam | ECLI:NL:RBROT:2020:13008

Bron: PW.nieuwsbrief